“Gül suyu” Nasıl Yazılır? Kuralsızlığın Kokusunu Alanlara Cesur Bir Çağrı
Dillere pelesenk olmuş şu basit görünen soruyla başlayalım: “Gül suyu nasıl yazılır?” Eğer hâlâ klavyede “gülsuyu” mu “gül suyu” mu diye duraksıyorsan, yalnız değilsin. Çünkü konu yalnızca bir boşluk meselesi değil; Türkçede birleşik–ayrı yazım tutarlılığının, dijital çağda içerik üretim kalitemizin ve dil okuryazarlığımızın turnusol kâğıdı. Net ve iddialı söyleyeyim: Doğru yazım “gül suyu”dur ve bunu tartışmalı kılan şey bilgisizlik değil, dağınık referanslarla beslenen alışkanlıklarımız. (TDK anlam bilgisini özetleyen kaynaklar “gül suyu” biçimini verir.) ([Mynet][1])
Bir Boşluk, Bir İlke: Dil Bilgisi Neden Bu Kadar Savruk?
Türkçede birleşik sözleri belirleyen temel mantık basittir: Yeni, özel bir kavramlaşma varsa bitişik; anlam ilişkisi açık ve şeffafsa ayrı. “Gül suyu” ifadesinde suyun neyin suyu olduğu açık: gül. Dolayısıyla sıradan bir ad tamlamasıdır ve ayrı yazılır. Bu, TDK’nın yazım kılavuzunda benimsenen genel ilkeyle uyumludur: yeni kavramlaştırmalar bitişebilir; diğerleri ayrı kalır. ([Türk Dil Kurumu][2])
“Gülsuyu” Yazımı Nereden Çıkıyor?
Şehrin bir köşesinde “Gülsuyu Mahallesi” tabelasına denk gelmiş olabilirsin. İşte tam burada toplumdilbilim devreye giriyor: Özel ad olan yer isimleri kalıplaşarak bitişikleşir; bu, yazım kuralının istisnası değil, farklı bir kuralın alanıdır. Yani Gülsuyu (Maltepe) doğru, ama mutfakta kullandığın sıvı için gül suyu ayrı. İkisini karıştırdığımız anda, “kural yokmuş” hissi doğuyor. ([Vikipedi][3])
Eleştirel Bir Bakış: Yazımda Niçin Bu Kadar Çok Hata Var?
Dijital İçerik Çarkı
Arama sonuçlarında hızla üretilmiş, kaynak göstermeyen “nasıl yazılır” sayfaları dolaşıyor. Bir sitede “gülsuyu”, başka bir sitede “gül suyu”… Sonuç: Bilişsel gürültü. İçerik üreticileri, tıklama uğruna küçük ama kritik ayrıntıları feda ettikçe, dilin kamusal hafızası bulanıklaşıyor.
Standartlaştırma Eksikliği
Yazım kurallarını bilmek yetmiyor; uygulamada da birliği sağlamak gerekiyor. Sözlük–kılavuz–medya üçgeni tutarlı konuşmadıkça, kullanıcı alışkanlıkla yazıyor. Oysa ilke net: yeni anlam üretmeyen, şeffaf tamlamalar ayrı yazılır; “gül suyu”, “nar suyu”, “limon suyu” bu gruptadır. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
Marka Etkisi ve Metalaşma
Bazı ürün etiketlerinde “Gülsuyu” görürsün. Marka tipografisi, kurala dönüşmez. Pazarlama estetiğiyle yapılan bitişik yazım, yazı dili için kanıt değildir. Kuralları ambalaj değil, kılavuz belirler. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
Kanıt Odaklı Kısa Sonuç
“Gül suyu” Doğru Yazımdır
Sözlük anlamı “gül yağı çıkarılırken yan ürün olarak elde edilen kokulu, renksiz sıvı” olan bu ad, ayrı yazılır. Yazdığın metinde, tarifinde, haberde: gül suyu. (Sözlükleşmiş tanım “gül suyu” biçimini gösterir.) :contentReference[oaicite:5]{index=5}
“Gülsuyu” Ancak Özel Ad Olarak
Yer adı gibi özel adlarda kalıplaşmış bitişik biçim doğrudur: Gülsuyu Mahallesi. Ürün ya da sıradan isimlerde değil. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
Uygulama Rehberi: İçerik Üretirken Hızlı Kontrol Listesi
1) Bağlama Bak
Mutfakta, kozmetikte gerçek nesneden mi söz ediyorsun? Ayrı: “gül suyu”. Özel ad mı? Bitişik: “Gülsuyu”.
2) İlkeyi Hatırla
Yeni kavram yoksa, anlam şeffafsa ayrı yaz. Karşındaki yapı “neyin suyu?” diye sorduğunda tek adımda cevap veriyorsa, bitiştirmeye gerek yok. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
3) Kaynakla Yaz
Sözlük/kılavuz referansını kaydet; tek seferlik bir bakış, bin seferlik yanlışı önler. (TDK kılavuz ilkeleri ve sözlük verisine dayanın.) :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Provokatif Sorular: Tartışmayı Açalım
— Ürün etiketindeki tipografi, dil kuralını ezebilir mi?
— “Gül suyu”nu bitişik yazma eğilimi, pazarlamanın dil üzerindeki görünmez gücü mü?
— Sözlük–kılavuz–medya ekosistemi daha tutarlı iletişim kursaydı, bugün kaç yazım tartışması kendiliğinden biterdi?
Son Söz
Konu küçük, etkisi büyük: “Gül suyu” ayrı yazılır. Yazım hatalarını masum görme kolaycılığından vazgeçelim; çünkü her küçük sapma, dilde ortak zemini milim milim aşındırır. Doğruya yakın değil, doğruya yazalım. Nokta. ([Mynet][1])
[1]: https://www.mynet.com/gul-suyu-ne-demek-gul-suyu-birlesik-kelimesinin-tdk-sozluk-anlami-nedir-170100092126?utm_source=chatgpt.com “Gül suyu ne demek? Gül suyu birleşik kelimesinin TDK … – Mynet”
[2]: https://tdk.gov.tr/icerik/yazim-kurallari/bitisik-yazilan-birlesik-kelimeler/?utm_source=chatgpt.com “Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler – Türk Dil Kurumu”
[3]: https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BClsuyu%2C_Maltepe?utm_source=chatgpt.com “Gülsuyu, Maltepe – Vikipedi”